کولیت اولسراتیو روده یکی از انواع شایع کولیت است که ممکن است در پی عفونت یا عوامل دیگر ایجاد شود. کولیت روده یکی از بیماری‌های جدی و مزمن گوارشی است که با التهاب روده همراه است. عدم توجه و رسیدگی به موقع کولتی اولسراتیو یا اولسروز روده می تواند عوارض بسیاری ایجاد کند. اما علائم این بیماری چیست؟ چگونه تشخیص داده میشود؟ چگونه می‌توان آن را درمان کرد؟ آیا این بیماری قابل پیشگیری است؟ در ادامه با ما همراه باشید تا به این سوالات پاسخ دهیم.
کولیت اولسراتیو روده چیست؟
کولیت اولسراتیو یکی از انواع بیماری‌های التهابی روده است که باعث ایجاد التهاب، زخم و ناراحتی در دستگاه گوارش میشود. کولیت اولسراتیو یا اولسروز خود انواع مختلفی دارد و ممکن است لایه‌های داخلی روده بزرگ (کولون) یا رکتوم را درگیر می‌کند؛ به عنوان مثال پروکتیت اولسراتیو قسمت انتهایی رکتوم (قبل از مقعد) را درگیر می‌کند. علائم این بیماری از خفیف تا شدید بروز پیدا می‌کنند و نمود تدریجی دارند. به همین دلیل است که متخصصان از آن به عنوان یک بیماری مزمن نام می‌برند.
کولیت اولسراتیو روده در افرادی که سابقه خانوادگی دارند بیشتر بروز پیدا می‌کند. همچنین بر اساس آمارها، این بیماری به صورت یکسان در زنان و مردان بروز پیدا می کند.
علائم کولیت اولسراتیو روده
کولیت اولسراتیو روده علائم زیادی دارد که در فاز خفیف تا شدید متفاوت خواهند بود. معمولا علائم این بیماری به تدریج بروز یافته و پس از مدتی مزمن می‌شوند. شایع‌ترین علائم این نوع از کولیت شامل:
- تغییر در عادات روده (افزایش دفعات دفع مدفوع)
- قرمز شدن سطح کولون در کولونوسکوپی
- سوزش سر دل و رفلاکس معده
- نفخ
- درد شدید روده
- مشاهده مخاط یا خون در مدفوع
- تب
- ایجاد زخم روی روده بزرگ
- اسهال و اسهال خونی
- کم خونی
- در برخی موارد یبوست
چه کسانی در معرض ابتلا به کولیت اولسروز هستند؟
کولیت اولسروز یک بیماری التهابی روده‌ای است که احتمال ابتلا به آن بر اساس عوامل ژنتیک و محیطی متفاوت است. افرادی که تاریخچه خانوادگی مثبتی در زمینه بیماری‌های روده‌ای دارند، به عنوان افراد در معرض بیشتری به کولیت اولسروز شناخته می‌شوند. همچنین، افرادی که از نژادهای آسیایی هستند، احتمال ابتلا به این بیماری را بیشتر دارند. عوامل محیطی نیز نقش مهمی در افزایش خطر ابتلا به کولیت اولسروز ایفا می‌کنند. مصرف دخانیات، تغذیه نامناسب، استرس، و عوامل محیطی دیگر ممکن است بر توسعه این بیماری تأثیرگذار باشند. در کل، تعداد زیادی عامل ژنتیک و محیطی ممکن است ترکیبی از عوامل موثر در افزایش خطر ابتلا به کولیت اولسروز باشند.
تشخیص کولیت اولسراتیو روده
کولیت اولسراتیو روده ممکن است با بسیاری از بیماری‌های التهابی روده مثل گاستروانتریت (عفونت گوارشی)، سندروم روده تحریک پذیر،کرون یا بیماری سلیاک به دلیل علائم مشابه اشتباه گرفته شود. به منظور تشخیص این بیماری باید ابتدا به فوق تخصص گوارش و کبد مراجعه کنید با بررسی دقیق تاریخچه پزشکی و علائم شما، سایر بیماری‌ها را رد کرده و به تشخیص کولیت اولسراتیو روده برسد. هیچ آزمایش اختصاصی برای کولیت اولسراتیو وجود ندارد و معمولا ترکیبی از روش‌های زیر به منظور تشخیص به کار می‌رود:
· آزمایش خون: آزمایش خون به طور کلی می‌تواند نشانه‌های التهاب در بدن را گزارش کند.
· نمونه مدفوع: نمونه مدفوع می‌تواند آثار التهاب روده را برای ما واضح کند و اگر مشکل خاصی وجود دارد آن را در آزمایشگاه تشخیص داده میشود.
· کولونوسکوپی: یکی از قطعی‌ترین روش‌ها برای تشخیص کولیت اولسراتیو است که در آن یک لوله نازک و منعطف که دارای دوربین است به رکتوم و روده بزرگ فرستاده میشود. تصاویر حاصل از کولونوسکوپی می‌تواند آسیب‌ها و التهاب ناشی از بیماری را در روده‌ها نمایش دهد.
· بیوپسی: بیوپسی که به وسیله همان کولونوسکوپی انجام میشود با برداشتن یک لایه کوچک از بافت روده انجام میشود و به تشخیص دقیق کمک می‌کند.
درمان کولیت اولسراتیو روده
برای درمان کولیت اولسراتیو هیچ روش شناخته شده و مشخصی وجود ندارد که تاثیر قطعی داشته باشد؛ بلکه از چند روش درمانی برای کنترل بیماری و به حداقل رساندن عوارض آن استفاده میشود. پزشک متخصص ممکن است یک سری تغییرات در سبک زندگی و رژیم غذایی را به عنوان اولین خط درمان توصیه کند. معمولا توصیه میشود از خودن غذاهای چرب و سرخ کرده، غذاهای نفخ آور، الکل و … تا حد امکان پرهیز کنید.
داروها
از آنجایی که کولیت اولسراتیو شامل دوره‌های عود (حاد شدن التهاب روده) و دوره‌های بهبودی است، سعی میشود که با استفاده از داروها فاز بهبود را حفظ کرد و از ایجاد عوارض ثانویه جلوگیری نمود. معمولا داروهایی که تجویز میشود سیستم ایمنی بدن را سرکوب می‌کنند تا التهاب بدن به حداقل برسد ( مثل کورتیکواستروئیدها) یا اینکه دفعات عود روده را کنترل کنند (مثل آمینوسالیسیلات‌ها). همچنین به منظور درمان عفونت احتمالی آنتی بیوتیک‌های متمرکز بر گوارش تجویز میشود. برخی مکمل‌ها (مثل آهن، ویتامین دی، منیزیم و کلسیم) ممکن است به دلیل ضعف گوارش تجویز شوند تا نیاز بدن را تامین کنند.
جراحی برای درمان کولیت اولسراتیو
معمولا آخرین خط درمان کولیت اولسراتیو در صورتی که به دارو پاسخ ندهد، عمل جراحی است. جراحی با برداشتن بخشی از روده بزرگ که ملتهب است انجام میشود. در برخی موارد روده همچنان مستقیما به مقعد متصل میشود و در برخی موارد یک استوما (سوراخ) موقت یا دائم در شکم ایجاد میشود که مدفوع از طریق آن به کیسه کلوستومی منتق میشود. طبیعی است که این روش‌ها با عوارض بیشتری همراه هستند اما درد و مشکلات کولیت را از بین می‌برند و کیفیت زندگی فرد را بهبود می‌بخشند.
راه‌های پیشگیری از کولیت اولسراتیو روده
برخی خوراکی‌ها و مواد غذایی‌ها ممکن است باعث ایجاد حساسیت و التهاب در روده شوند و به همین دلیل باید مصرف آنها تا حد ممکن کاهش پیدا کند تا بیماری کولیت بروز پیدا نکند. معمولا توصیه میشود به منظور پیشگیری از کولیت اولسراتیو روده از خوردن مواد غذایی زیر پرهیز کنید یا مصرف آنها را به حداقل برسانید:
· الکل
· نوشیدنی‌های کافئین دار
· میوه‌های هسته دار
· محصولات لبنی (به ویژه در افرادی که به لاکتوز حساسیت دارند)
· غذاهای حاوی گوگرد
· نوشیدنی‌های گازدار
· حبوبات
· شکر تصفیه شده و قندهای مصنوعی
· غذاهای تند
· گوشت‌ها بخصوص به صورت کبابی
همچنین توصیه میشود از مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک‌ها خودداری کنید تا از ایجاد مقاومت در باکتری‌ها در برابر درمان خودداری کنید.
آیا کولیت روده خطرناک است؟
اغلب افرادی که به کولیت روده مبتلا می‌شوند فاز خفیف را تجربه می‌کنند و علائم شدیدی ندارند. اما این بیماری اگر به درمان مقاوم بوده و مراتب فاز حاد آن افزایش یابد می‌تواند خطراتی در پی داشته باشد. افزایش خطر ابتلا به سرطان کولورکتال یکی از مهم‌ترین خطرات این بیماری است. در افرادی که التهاب شدید دارند ممکن است کولیت باعث سوراخ شدن روده نیز شود. همچنین برخی تظاهرات خارج روده‌ای مثل درد مفاصل، زخم‌های دهانی دردناک، ایجاد پوکی استخوان، افسردگی و … از عوارض خارج گوارشی آن هستند. این بیماری در کودکان ممکن است باعث اختلال در رشد و تکامل شود.
نتیجه گیری
کولیت اولسراتیو روده معمولا از رکتوم شروع میشود و بسیاری آن را به عنوان پروکتیت اولسراتیو می‌شناسند. این بیماری باعث اسهال،کاهش وزن، گرفتگی شکم، خروج خون از روده و حتی درد مفاصل میشود. تغذیه سالم، ورزش و کاهش استرس موثرترین روش‌ها برای پیشگیری از این بیماری هستند. همچنین تشخیص زودهنگام این بیماری ممکن است به درمان بهتر آن کمک کند. بنابراین توصیه میشود در صورت مشاهده علائم کولیت سریعا به پزشک مراجعه کرده و آن را دنبال کنید.