داشتن رژیم غذایی مناسب برای سندرم روده تحریک پذیر الزامی است؛ زیرا علائم این عارضه با مشکلات گوارشی مرتبط هستند. همچنین علت بروز این عارضه می‌تواند حساسیت غذایی باشد، پس باید غذا‌های تشدید‌کننده این بیماری و تحریک‌کننده روده را از رژیم غذایی خود حذف کنید. بنابراین برای سندرم روده تحریک پذیر چه بخوریم و چه مواد غذایی، جزو تغذیه‌ی مناسب سندرم روده تحریک پذیر هستند؟ در این مطلب همراه ما باشید تا همه سوالات شما را درباره این رژیم غذایی پاسخ دهیم.
تاثیر تغذیه بر سندرم روده تحریک‌پذیر
زمانی تاثیر تغذیه بر سندرم روده تحریک‌پذیر برای افراد مشخص می‌شود که تاثیر خوراکی‌ها را بر علائم خود ببینند. رژیم غذایی مناسب برای سندرم روده تحریک پذیر در کنار مداخله پزشکی می‌توانند تا حدود زیادی به مدیریت این اختلال گوارشی کمک کنند. در واقع با رژیم غذایی و تغذیه مناسب سندرم روده تحریک‌پذیر می‌توان مواد مغذی کافی برای بدن و کنترل علائم بیماری را فراهم کرد.
غذا‌های مناسب برای سندرم روده تحریک‌پذیر
بر اساس مطالعات جدید، شواهد برای ادعای موثر بودن حذف برخی کربوهیدرات‌ها از رژیم غذایی کافی نیستند. اما محققان به یک رژیم غذایی خاص توجه کرده‌اند که بر پایه تئوری جذب برخی کربوهیدرات‌ها توسط روده کوچک است. در واقع با جذب برخی کربوهیدارت‌های خاص به طور ناچیز توسط روده کوچک، زمانی که فرد مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر این نوع کربوهیدرات‌ها را مصرف کند، علائم شدیدتر می‌شوند.
تاثیر رژیم غذایی بر علائم تمامی بیماران سندرم روده تحریک‌پذیر یکسان نیست. اما همچنان رژیم کم فودمپ، یک رژیم غذایی مناسب برای سندروم روده تحریک پذیر در برخی از بیماران به حساب می‌آید. در رژیم غذایی کم فودمپ، متخصص یک سری از موارد با فودمپ بالا را در رژیم غذایی روزانه فرد محدود می‌کند. در ادامه غذا‌هایی حاوی فودمپ زیاد و فودمپ کم را آورده شده‌اند:
غذا‌های حاوی فودمپ زیاد
- میوه‌ها: زردآلو، هندوانه، خرما، شلیل، هلو، تمشک، گیلاس، انجیر و گلابی
- حبوبات: نخود، سویا، عدس، لوبیای قرمز و لوبیای پخته
- نان و غلات: بیسکویت، گندم و نان گندم، کلوچه و سایر غلات حاوی گلوتن مانند چاودار و جو
- سبزیجات: پیاز، مارچوبه، قارچ، گل کلم، کلم بروکلی، تره فرنگی و موسیر
- لبنیات: تمامی محصولات لبنی پرچرب و خامه
غذا‌های حاوی فودمپ کم
- میوه‌ها: لیمو، کیوی، نارنگی، آناناس، موز و آووکادو
- نان و غلات: جو دوسر، شکر قهوه‌ای، برنج قهوه‌ای، ذرت و ارزن
- سبزیجات: اسفناج، هویج، گشنیز، کدو و در صورت نیاز سبزیجات پخته یا بخارپز شده
- لبنیات: پنیر‌های سفت مانند چدار، شیر بدون لاکتوز و ماست کم چرب پروبیوتیک
- گروه گوشت: گوشت گوساله، گوشت بره، بوقلمون، ماهی، میگو، مرغ و تخم مرغ
- نوشیدنی‌ها: مصرف آب فراوان هر بار در مقدار کم اما دفعات زیاد، دمنوش چای، دمنوش زیره سیاه، چای سبز، عصاره بابونه سه تا ۵ میلی لیتر سه بار در روز بین وعده‌های غذایی برای رفع گاز یا نفخ و زنجبیل به‌صورت دمنوش یا مخلوط با غذا‌ها
- مغزیجات: بادام، بادام زمین و گردو
- روغن‌ها: روغن زیتون و کره آب شده
آیا مصرف پروبیوتیک برای سندرم روده تحریک‌پذیر مفید است؟
بله. در رژیم غذایی مناسب برای سندرم روده تحریک پذیر و کاهش برخی علائم آن، مصرف پروبیوتیک می‌تواند مفید باشد. بر اساس یکی از تحقیقات جدید، نشان داده شده است که سویه پروبیوتیک Bifidobacterium bifidum MIMBb 75 احتمالا در افزایش سد روده و تغییر میکروبیوتای روده، مفید واقع می‌شود. در واقع این پروبیوتیک، برخی علائم سندرم موردنظر مانند نفخ، درد و فوریت مدفوع را بهبود می‌دهد.
خوراکی‌های مضر برای سندرم روده تحریک‌پذیر
- منابع رایج فیبر محلول، جایی در رژیم غذایی مناسب برای سندروم روده تحریک پذیر ندارند؛ زیرا به جای افزایش حجم غذای داخل دستگاه گوارش، در آب حل می‌شوند.
- مورد بعدی که جزو لیست رژیم غذایی مناسب برای سندرم روده تحریک‌پذیر قرار نمی‌گیرد، گلوتن است. بر اساس یک مطالعه در سال ۲۰۱۶، پیروی از یک رژیم بدون گلوتن در ۴۱ فرد مبتلا به این سندرم به مدت ۶ هفته، علائم آن‌ها را به شدت کاهش داد.
- غذا‌های پرچرب، علائم این بیماری را در افراد مبتلا بدتر می‌کنند و نباید جزو لیست رژیم غذایی مناسب برای سندرم روده تحریک پذیر قرار بگیرند.
دستور غذایی برای بهبود سندرم روده تحریک‌پذیر
با توجه به تاثیر مواد غذایی بر سندرم روده تحریک پذیر، باید برخی از مواد غذایی را از رژیم خود حذف کنید. با این وجود سوال اصلی اینجاست که برای سندرم روده تحریک پذیر چه بخوریم؟ در ادامه دو نمونه اصلی رژیم غذایی مناسب برای این دسته از بیماران را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
رژیم غذایی پرفیبر
بخش عمده از مدفوع را فیبر‌ها تشکیل می‌دهند که به حرکات بهتر روده نیز کمک می‌کنند. از این رو هر فرد بزرگسال باید به‌صورت میانگین هر روزه بین ۲۰ تا ۳۵ گرم فیبر در رژیم غذاییش داشته باشد. میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل، غذا‌های غنی از فیبر هستند که کمک زیادی به جلوگیری از ایجاد یبوست در بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر می‌کنند.
رژیم غذایی کم فیبر
گرچه افزایش فیبر باعث بهبود علائم در برخی از بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر می‌شود، اما می‌تواند وضعیت بیمارانی با علائم اسهال یا نفخ معده را بدتر کنند. قبل از حذف کامل فیبر از رژیم غذایی خود، روی منابع فیبر محلول همچون جو دوسر، هویج، سیب و توت متمرکز شوید.
رژیم حذف مواد غذایی برای مدت زمان محدود
با حذف برخی مواد غذایی برای مدت زمان محدود، عامل موثر بر وضعیت خود را متوجه می‌شوید. بر اساس توصیه بنیاد بین‌المللی اختلالات عملکردی دستگاه گوارش، این چهار ماده غذایی را باید از لیست رژیم غذایی مناسب برای سندرم روده تحریک پذیر حذف کنید. با حذف این موارد به مدت ۱۲ هفته از رژیم غذایی خود، متوجه نتیجه و تاثیر آن بر میزان و شدت علائم IBS می‌شوید:
- فیبر‌های نامحلول
- قهوه
- مغز
- شکلات